Bu ay bana çok heyecan veren bir soruyla karşı karşıyayız sevgili Keçeli dostu. Hazırsan başlıyoruz.
En son ne zaman bir müzeyi gezdiğini hatırlıyor musun? Eğer epey zaman olmuşsa gideli, bence bu yazıyı okuduktan sonra hemen en yakınındaki müzeyi bulup şöyle bir gezmeli, atmosferinden faydalanmalısın.
Benim aklıma takılan nokta şu: Hindistan’da bulunan bir çömleğin kaç yılında imal edildiği ya da kazılardan çıkan kemiklere bakılarak oradaki dinozorların kaç yıl önce yaşadığı nasıl belirlenebiliyor? Müzede bir bakıyorsun cam bir bölmenin içinde bir kafatası! Aman Allah’ım tam 6 bin yıl önce yaşamış bir canlının kafatası hem de! Peki, arkeologlar bu yılları nasıl bilebiliyorlar? Yoksa yaklaşık bir değer mi veriyorlar? Nasılsa hiç birimiz çıkıp da, hayır o 6 bin değil 5 bin 5 yüz sene önce yaşamıştı, diyecek değiliz. 🙂
Araştırdım ve öğrendim ki, “karbon-14” yöntemiyle hesaplıyorlarmış. Karbon normalde 12 kütle numarasına sahip bir elementken bazı kimyasal olaylar sonucu kütle numarası 14’e çıkıyormuş. Bu karbon-14 de havadaki oksijenle birleşerek karbondioksiti oluşturuyormuş. Karbondioksit fotosentez yoluyla bitkiye, bitkiden de beslenme yoluyla insan ve diğer canlılara geçiyormuş. Yani anlayacağımız, bu karbon dönüp dolaşıp canlıların vücudunda birikiyor ve hayret verici bir şekilde vücuttaki karbon-12 ve karbon-14 miktarları aşağı yukarı eşit çıkıyormuş her zaman.
Araştırmacılar yeni bir tarihi kalıntı bulduklarında, buldukları maddenin -biz dinozor kemiği olduğunu varsayalım- içindeki karbon-12 ve karbon-14’ün oranına bakıyorlarmış. Karbon-12’nin miktarı dinozor öldükten sonra hiç değişmezken, karbon-14’ün miktarı zamanla azalmaya başlıyormuş. Matematiksel birtakım denklemlerin yardımıyla; elementlerdeki ilk miktar, son miktar ve bu ikisi arasındaki değişme oranı incelenerek dinozorun kaç bin sene önce öldüğü hesaplanıyormuş.
İşte böyle! Yani ortada sallama bir değer yokmuş 🙂 Hepsinin yaşını hesaplı, kitaplı, denklemli bir şekilde belirliyorlarmış. Örneğin dinozorlar en son 65 milyon yıl önce yaşamışlar bu dünyada…
Çay Saati’nden özel istek:
Bana Çay Saati’yle ilgili ya da ‘burada bahsedilsin’ dediğin sorular hakkında bir mail yazar mısın sevgili Keçeli?
Büşra Bakırcı
mbusrabakirci@gmail.com
Büşra Hanım yazınızı ilgi ile okudum elinize sağlık. Ama şunu belirtmekte fayda var dinozorların 65 milyon yıl önce yaşadığını Karbon 14 yöntemiyle bulunamaz. Çünkü Karbon 14 yöntemiyle günümüz teknolojisinde ancak 50.000 yıl geriye gidilebiliyor.