Temel Osmanlıca dersleri – 6

Selamunaleyküüüm!
Bu ay nasılsınız bakalım? Beğendiniz mi Osmanlıca’dan şiir okumayı? Bence bu sayfaya eksantrik bir hava katmıştı. Bu ay gramere bir geri dönüş yapalım, ne dersiniz? En son kaldığımız yeri hatırlayan var mı?
En son “ki bağlacı, kaf-ı nunî, kaf-ı farisî” konularını işlemiştik. Bu ay ise sad (ص) ve tı (ط) harflerini ve onların hususiyetlerini öğrenmeye başlayalım inşallah. Haydi Bismillah!

ص  ve ط   harfleri

Bildiğiniz gibi Osmanlı Elifbası’nda bazı sesleri birden fazla harf karşılar. Mesela ‘te’ sesini ت  ve ط harfleri karşılayabilir. Hangi kelimede hangi harfi kullanacağımızı belirlememizi sağlayan birkaç durum vardır.

Sad  ص harfi

a) Hecelerinde a, o, u, ı sesli harflerinin bulunduğu tüm kelimelerde ‘s’ sessizi için ص  harfi kullanılır.

 صاقال     صوقاق    ايصلاق    باغيرصاق    صاريقلى

b) Bir kelimede iki kez ‘s’ sesi geçerse, ikinci hecedeki ‘s’ sesi için ince olan sin س  harfi kullanılır.

صامسون    صوسام    صاقساغان    صاقسى    صارمسام

Tı ط harfi (kalın ‘t’ sessizi için)

a) Hecelerinde a, o, u, ı sesli harflerinin bulunduğu kelimelerin hemen hepsinde ‘t’ sessizi için tı ط harfi kullanılır.

طورشو    بالطه    طاشار    طورون    طاقيم    

b) Bir kelimede iki kez ‘t’ sesi geçerse, ikinci hecedeki ‘t’ sesi için ince olan te ت  harfi kullanılır.

طوتام    طارتى    طوتوشمق    طورتى    طارتاقلامق    

c) Kelimelere gelen eklerde ص ve ط harfi kullanılmaz.

صاريمسى     باشسز     صو بوروسى     آلسين     قالسه

قوشدير     بولوشدی      صاتدی     اوچدی     باقديغى  

d)  ط harfi sakin okunduğu durumlarda nadiren kullanılır.

Tı harfi kullanılmayan kelimeler:

آتقی       آپارتمان       چاتلاق       

Tı harfi kullanılan kelimeler:

آطلاس      پاتليجان      نوط      

e) İçerisinde yumuşak telaffuz veya ince harf bulunduran kelimelerde ص ve ط harfi kullanılmaz.

İnce sesli:

آسانسور     تريقو     پاتاتس     

Yumuşak telaffuz:

سارداليه      سانترال

 

cihander.org sitesinden yararlanılmıştır.