Ramazan orucu, kula “kul olduğunu” bildirir

Ramazan-ı Şerifteki oruç, doğrudan doğruya
nefsin firavunluk cephesine darbe vurur kırar;
aczini, zaafını, fakrını gösterir, abd olduğunu bildirir.

Birinci Nükte

Ramazan-ı Şerifteki savm, İslâmiyetin erkân-ı hamsesinin birincilerindendir. Hem şeair-i İslâmiyenin a’zamlarındandır. İşte Ramazan-ı Şerifteki orucun çok hikmetleri, hem Cenab-ı Hakkın rububiyetine, hem insanın hayat-ı içtimaiyesine, hem hayat-ı şahsiyesine, hem nefsin terbiyesine, hem niam-ı İlâhiyenin şükrüne bakar hikmetleri var.

[…]

Dördüncü Nükte

Ramazan-ı Şerifteki oruç, nefsin terbiyesine baktığı cihetindeki çok hikmetlerinden bir hikmeti şudur ki:

Nefis, kendini hür ve serbest ister ve öyle telâkki eder. Hatta mevhum bir rububiyet ve keyfemayeşa hareketi, fıtrî olarak arzu eder. Hadsiz nimetlerle terbiye olunduğunu düşünmek istemiyor. Hususan dünyada servet ve iktidarı da varsa, gaflet dahi yardım etmiş ise bütün bütün gàsıbâne, hırsızcasına, nimet-i İlâhiyeyi hayvan gibi yutar.

İşte Ramazan-ı Şerifte, en zenginden en fakire kadar herkesin nefsi anlar ki kendisi malik değil, memlûktür; hür değil, abddir. Emir olunmazsa en adi ve en rahat şeyi de yapamaz, elini suya uzatamaz diye mevhum rububiyeti kırılır, ubudiyeti takınır, hakikî vazifesi olan şükre girer.

[…]

Dokuzuncu Nükte

Ramazan-ı Şerifin orucu, doğrudan doğruya nefsin mevhum rububiyetini kırmak ve aczini göstermekle ubudiyetini bildirmek cihetindeki hikmetlerinden bir hikmeti şudur ki:

Nefis, Rabbisini tanımak istemiyor; firavunâne, kendi rububiyet istiyor. Ne kadar azaplar çektirilse o damar onda kalır. Fakat açlıkla o damarı kırılır. İşte Ramazan-ı Şerifteki oruç, doğrudan doğruya nefsin firavunluk cephesine darbe vurur kırar; aczini, zaafını, fakrını gösterir, abd olduğunu bildirir.

Hadisin rivayetlerinde vardır ki:

Cenab-ı Hak nefse demiş ki: “Ben neyim, sen nesin?”

Nefis demiş: “Ben benim, sen sensin!”

Azap vermiş, Cehenneme atmış, yine sormuş. Yine demiş: “Ene ene, ente ente!” Hangi nevi azabı vermiş, enaniyetten vazgeçmemiş.

Sonra açlık ile azap vermiş, yani aç bırakmış. Yine sormuş: “Men ene vemâ ente?” [Ben kimim, sen kimsin?]

Nefis demiş:

اَنْتَ رَبِّىَ الرَّح۪يمُ وَ اَنَا عَبْدُكَ الْعَاجِزُ

Yani “Sen benim Rabb-i Rahîm’imsin; ben senin âciz bir abdinim.”

Mektubat, Yirmi Dokuzuncu Mektubun İkinci Kısmı, Yeni Asya Neşriyat, 2018, s. 470-477

LUGATÇE:

abd: kul.

erkân-ı hamse: İslamın beş şartı.

ene ene, ente ente: ben benim, sen sensin.

mevhum: vehmî, gerçekte olmadığı halde gerçekmiş gibi telakki edilen, zannedilen, kuruntu.

rububiyet: rablık, terbiye edicilik.

savm: oruç.

şeair-i İslâmiye: İslamın sembolleri.

ubudiyet: kulluk.