ZİHNİN ÇARKLARI

Makine – 1

“trrrum, trrrum, trrrum! trak tiki tak! makinalaşmak istiyorum! ve ben ancak bahtiyar olacağım karnıma bir türbin oturtup kuyruğuma çift uskuru taktığım gün!” (Nazım Hikmet) Seksenli yıllarda Robo Story adında bir çizgi film vardı. Dizinin kahramanı […]

ZİHNİN ÇARKLARI

Ölüm

“Sevilen hiç ölümlü olmamalı/ Kader ona zulümlü olmamalı/ Zaman, O’na dokunmadan geçiver/ Kimse ondan alımlı olmamalı” (Hüsrev Hatemi-Ağustos Melâli) “Ölümün ötesinde ne görüyorsunuz?” sorusunu Andrei Tarkovski şöyle cevaplıyor: “İnsan ruhunun ölümsüz olduğuna inanıyorum. Ölüm, ölüm değil. […]

ZİHNİN ÇARKLARI

Hayat

“Hayat, mayat diyorlar. Benim gözüm mayat’ta. Hayatın eksiği var: Hayat eksik hayatta” diye başlıyordu Necip Fazıl hayatı anlatmaya. Hayat harekettir. İstikrar ve değişimi birlikte götürebilmektir. Hareket olmayan yerde ya hayat yoktur ya da hayat bitmek […]

ZİHNİN ÇARKLARI

Göç

“Sâni’-i Kerim, Fâtır-ı Rahîm, herbir taifenin resm-i geçit nöbeti bittikten ve o resm-i geçitten maksud olan neticeler alındıktan sonra, ekseriyet itibariyle dünyadan, merhametkârane bir tarz ile tenfir edip usandırıyor, istirahata bir meyil ve başka bir […]

ZİHNİN ÇARKLARI

Muhakeme – 1

“Kesin bilgi sahibi olmadan hüküm vermek” Cenab-ı Hakk’ın sevmediği işlerdendir. Kur’ân muhakemeyi bir “iç tartışma”, yani akıl ve fikirle yapılan meşveret olarak ifade ediyor: “Bakınız, o âyetlerin başında ve âhirlerinde diyor ki: ‘Neden bakmıyorsunuz? İbret […]

ZİHNİN ÇARKLARI

Öngörü

“Basar masnuatı görüp de, basiret Sani’i görmezse çok garip ve pek çirkin düşer.” (Mesnevî-i Nuriye) Seyyid Şerif Cürcanî, basireti şöyle tarif eder: “Kudsî nur ile nurlanmış bir kalbin kuvvetidir ki, kalp bu kuvvet ile eşyanın iç […]

ZİHNİN ÇARKLARI

Ön yargı

“Peşin fikirler muhakemesiz hükümlerdir.”  (Voltaire) Buna göre peşin fikir, yani ön kabuller muhakeme sürecine ihtiyaç duyar ve müsbet düşünmede akıl yürütmenin bir ilk adımı olabilirler. Düşünmek de ön yargıların bir anlamda düzenlenmesi olmasın! Bilim, bulguları ile […]

ZİHNİN ÇARKLARI

Özgürlük – 2

Göç ediyor olmaları özgür ruhlu karakterlerini gösterse de leylekler, her yıl aynı yerleri tekrar ziyaret ediyorlar; bu da onların sadakatlerini gösteriyor. Özgürlük sadakati kaybettirmiyor, geliştiriyor. Kâinat da bu geliş ve gidişlerle bir istikrara doğru kanat […]

ZİHNİN ÇARKLARI

Özgürlük – 1

“Tekliyor işte çağın çarkına okuyan çark Ve durdu muydu bu kör, avara kasnak Bir zincir yitirenler bir dünya kazanacak” (Can Yücel) Einstein henüz 1933 yılında, savaştan çok önce, olabilecekleri henüz tam olarak hissetmeyen İngilizlere, özgürlüklerin önemi hakkındaki meşhur “Royal Albert Hall” konuşmasını yapıyor. Şöyle diyordu: “Bizler sadece barışın temini ve sürdürülmesi sorununun teknik […]

ZİHNİN ÇARKLARI

Adalet -2

Oğuz Atay şu karara varıyordu: “Kendini halletmeyen insan kendi dışında hiçbir şeyi halledemez.” Adalet içinde merhamet, insanın içinde büyüyen iki kök, hesap gününe kadar süregidecek… Freud’e göre, medeniyetin en büyük keşfi vicdandır; çünkü herkesin başına […]