Bir darülfünun, bir İslâm üniversitesi Asya’da lâzımdır. Tâ ki İslâm kavimlerini menfî ırkçılık ifsat etmesin, felsefe fünunu ile ulûm-u diniye birbiriyle barışsın ve Avrupa medeniyeti, İslâmiyet hakaikiyle tam musalâha etsin.
Altmış beş sene evvel bir vali bana bir gazete okudu. Bir dinsiz müstemlekât nâzırı Kur’ân’ı elinde tutup konferans vermiş. Demiş ki: “Bu İslâmların elinde kaldıkça, biz onlara hakikî hâkim olamayız, tahakkümümüz altında tutamayız. Ya Kur’ân’ı sukut ettirmeliyiz veyahut Müslümanları ondan soğutmalıyız.”
İşte bu iki fikirle, dehşetli ifsat komitesi bu biçare fedakâr, mâsum, hamiyetkâr millete zarar vermeye çalışmışlar. Ben de, altmış beş sene evvel bu cereyana karşı, Kur’ân-ı Hakîm’den istimdat eyledim. Hakikate karşı kısa bir yol ve bir de pek büyük bir “Dârülfünun-u İslâmiye” tasavvuru ile, altmış beş senedir, âhiretimizi kurtarmak ve onun bir faydası olarak hayat-ı dünyeviyemizi de istibdad-ı mutlaktan ve dalâletin helâketinden kurtarmaya ve akvam-ı İslâmiyenin mâbeynindeki uhuvvetini inkişaf ettirmeye iki vesileyi bulduk.
Birinci vesilesi: Risâle-i Nur’dur ki, uhuvvet-i imaniyenin inkişafına kuvvet-i iman ile hizmet ettiğine kat’î delil, emsâlsiz bir mazlumiyet ve âcizlik hâletinde telif edilmesi ve şimdi âlem-i İslâmın ekseri yerlerinde ve Avrupa ve Amerika’ya da tesirini göstermesi ve ihtilâlcilere ve dinsiz felsefeye ve otuz seneden beri dehşetli bir surette maddiyun ve tabiiyun gibi dinsizlik fikrine karşı galebe çalması ve hiçbir mahkeme ve ehl-i vukuf dahi onları cerh edememesidir. İnşaallah bir zaman da, sizin gibi uhuvvet-i İslâmiyenin anahtarını bulan zatlar, bu mucize-i Kur’âniye’nin cilvesini âlem-i İslâma işittireceksiniz.
İkinci vesilesi: Altmış beş sene evvel Câmiü’l-Ezher’e gitmek istiyordum. Âlem-i İslâmın medresesidir diye, ben de o mübarek medresede bir ders almaya niyet ettim. Fakat kısmet olmadı. Cenab-ı Hak rahmetiyle bir fikir ruhuma verdi ki:
Câmiü’l-Ezher Afrika’da bir medrese-i umumiye olduğu gibi, Asya Afrika’dan ne kadar büyük ise, daha büyük bir darülfünun, bir İslâm üniversitesi Asya’da lâzımdır. Tâ ki İslâm kavimlerini, meselâ: Arabistan, Hindistan, İran, Kafkas, Türkistan, Kürdistan’daki milletleri, menfi ırkçılık ifsat etmesin. Hakikî, müsbet ve kudsî ve umumî milliyet-i hakikiye olan İslâmiyet milliyeti ile [“Mü’minler kardeştirler.” (Hucurât Sûresi, 49:10.)] Kur’ân’ın bir kanun-u esasîsinin tam inkişafına mazhar olsun. Ve felsefe fünunu ile ulûm-u diniye birbiriyle barışsın ve Avrupa medeniyeti, İslâmiyet hakaikiyle tam musalâha etsin. Ve Anadolu’daki ehl-i mektep ve ehl-i medrese birbirine yardımcı olarak ittifak etsin diye, vilâyât-ı şarkiyenin merkezinde hem Hindistan, hem Arabistan, hem İran, hem Kafkas, hem Türkistan’ın ortasında, Medresetü’z-Zehrâ mânâsında, Câmiü’l-Ezher üslûbunda bir darülfünun, hem mektep, hem medrese olarak bir üniversite için, tam elli beş senedir Risale-i Nur’un hakaikine çalıştığım gibi ona da çalışmışım.
Emirdağ Lâhikası-II, Yeni Asya Neşriyat, İndeksli, s. 841-43
***
Vicdanın ziyası, ulûm-u dîniyedir. Aklın nuru, fünun-u medeniyedir. İkisinin imtizacıyla hakikat tecellî eder. O iki cenah ile talebenin himmeti pervaz eder. İftirak ettikleri vakit, birincisinde taassup, ikincisinde hile, şüphe tevellüd eder.
Münazarat, Yeni Asya Neşriyat, İndeksli, s. 300
Bediüzzaman Said Nursî
LÜGATÇE:
akvam-ı İslâmiye: Müslüman milletler.
dârülfünun: üniversite.
fünun: fenler.
hakaik: hakikatler.
istibdad-ı mutlak: mutlak baskı, keyfî yönetim, diktatörlük.
musalâha: barışma.
müstemlekât nâzırı: sömürgeler bakanı.
uhuvvet: kardeşlik.
ulûm-u diniye: din ilimleri.
ﻓن علملرى ﺍﻳﻠﻪ دين علملرينى ﺑﺮﺑﺮﻳﻠﻪ ﺑﺎﺭﻳﺸديرمالى
ﺛﺎﻟﺜًﺎ:ﺁﻟﺘﻤﺶ ﺑﺶ ﺳﻨﻪ ﺃﻭّﻝ ﺑﺮ ﻭﺍﻟﻰ ﺑﯖﺎ ﺑﺮ ﻏﺰﺗﻪ ﺍﻭﻗﻮﺩﻯ. ﺑﺮ ﺩﻳﻨﺴﺰ ﻣﺴﺘﻤﻠﻜﺎﺕ ﻧﺎﻇﺮﻯ ﻗﺮﺁﻧﻰ ﺃﻟﻨﺪﻩ ﻃﻮﺗﻮﺏ ﻗﻮﻧﻔﺮﺍﻧﺲ ﻭﻳﺮﻣﺶ. ﺩﻳﻤﺶ ﻛﻪ: ﺑﻮ، ﺇﺳﻠﺎﻣﻠﺮﯓ ﺃﻟﻨﺪﻩ ﻗﺎﻟﺪﻗﺠﻪ، ﺑﺰ ﺍﻭﻧﻠﺮﻩ ﺣﻘﻴﻘﻰ ﺣﺎﻛﻢ ﺍﻭﻟﺎﻣﺎﻳﺰ، ﺗﺤﻜّﻤﻤﺰ ﺁﻟﺘﻨﺪﻩ ﻃﻮﺗﺎﻣﺎﻳﺰ. ﻳﺎ ﻗﺮﺁﻧﻰ ﺳﻘﻮﻁ ﺍﻳﺘﺪﻳﺮﻣﻪﻟﻰﻳﺰ ﻭﻳﺎﺧﻮﺩ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﻠﺮﻯ ﺍﻭﻧﺪﻥ ﺻﻮﻏﻮﺗﻤﺎﻟﻰﻳﺰ
ﺍﻳﺸﺘﻪ ﺑﻮ ﺍﻳﻜﻰ ﻓﻜﺮﻟﻪ، ﺩﻫﺸﺘﻠﻰ ﺇﻓﺴﺎﺩ ﻗﻮﻣﻴﺘﻪﺳﻰ ﺑﻮ ﺑﻴﭽﺎﺭﻩ، ﻓﺪﺍﻛﺎﺭ، ﻣﻌﺼﻮﻡ، ﺣﻤﻴﺘﻜﺎﺭ ﻣﻠّﺘﻪ ﺿﺮﺭ ﻭﻳﺮﻣﮕﻪ ﭼﺎﻟﻴﺸﻤﺸﻠﺮ. ﺑﻦ ﺩﻩ ﺁﻟﺘﻤﺶ ﺑﺶ ﺳﻨﻪ ﺃﻭّﻝ ﺑﻮ ﺟﺮﻳﺎﻧﻪ ﻗﺎﺭﺷﻰ، ﻗﺮﺁﻥِ ﺣﻜﻴﻤﺪﻥ ﺇﺳﺘﻤﺪﺍﺩ ﺃﻳﻠﺪﻡ. ﺣﻘﻴﻘﺘﻪ ﻗﺎﺭﺷﻰ ﻗﻴﺼﻪ ﺑﺮ ﻳﻮﻝ ﻭ ﺑﺮ ﺩﻩ ﭘﻚ ﺑﻴﻮﻙ ﺑﺮ ﺩﺍﺭ ﺍﻟﻔﻨﻮﻥِ ﺇﺳﻠﺎﻣﻴﻪ ﺗﺼﻮّﺭﻯ ﺍﻳﻠﻪ، ﺁﻟﺘﻤﺶ ﺑﺶ ﺳﻨﻪﺩﺭ، ﺁﺧﺮﺗﻤﺰﻯ ﻗﻮﺭﺗﺎﺭﻣﻖ ﻭ ﺍﻭﻧﯔ ﺑﺮ ﻓﺎﺋﺪﻩﺳﻰ ﺍﻭﻟﺎﺭﻕ ﺣﻴﺎﺕِ ﺩﻧﻴﻮﻳﻪﻣﺰﻯ ﺩﻩ ﺇﺳﺘﺒﺪﺍﺩِ ﻣﻄﻠﻘﺪﻥ ﻭ ﺿﻠﺎﻟﺘﯔ ﻫﻠﺎﻛﺘﻨﺪﻥ ﻗﻮﺭﺗﺎﺭﻣﻐﻪ ﻭ ﺃﻗﻮﺍﻡِ ﺇﺳﻠﺎﻣﻴﻪﻧﯔ ﻣﺎﺑﻴْﻨﻨﺪﻩﻛﻰ ﺍﺧﻮّﺗﻨﻰ ﺇﻧﻜﺸﺎﻑ ﺍﻳﺘﺪﻳﺮﻣﮕﻪ ﺍﻳﻜﻰ ﻭﺳﻴﻠﻪﻳﻰ ﺑﻮﻟﺪﻕ
ﺑﺮﻧﺠﻰ ﻭﺳﻴﻠﻪﺳﻰ:ﺭﺳﺎﻟﻪِٔ ﻧﻮﺭﺩﺭ ﻛﻪ؛ ﺍﺧﻮّﺕِ ﺍﻳﻤﺎﻧﻴﻪﻧﯔ ﺇﻧﻜﺸﺎﻓﻨﻪ ﻗﻮّﺕِ ﺍﻳﻤﺎﻥ ﺍﻳﻠﻪ ﺧﺪﻣﺖ ﺍﻳﺘﺪﻳﮕﻨﻪ ﻗﻄﻌﻰ ﺩﻟﻴﻞ، ﺃﻣﺜﺎﻟﺴﺰ ﺑﺮ ﻣﻈﻠﻮﻣﻴﺖ ﻭ ﻋﺎﺟﺰﻟﻚ ﺣﺎﻟﺘﻨﺪﻩ ﺗﺄﻟﻴﻒ ﺍﻳﺪﻳﻠﻤﺴﻰ ﻭ ﺷﻴﻤﺪﻯ ﻋﺎﻟﻢِ ﺇﺳﻠﺎﻣﯔ ﺃﻛﺜﺮﻯ ﻳﺮﻟﺮﻧﺪﻩ ﻭ ﺁﻭﺭﻭﭘﺎ ﻭ ﺁﻣﺮﻳﻘﺎﻳﻪ ﺩﻩ ﺗﺄﺛﻴﺮﻳﻨﻰ ﮔﻮﺳﺘﺮﻣﺴﻰ ﻭ ﺇﺧﺘﻠﺎﻟﺠﻴﻠﺮﻩ ﻭ ﺩﻳﻨﺴﺰ ﻓﻠﺴﻔﻪﻳﻪ ﻭ ﺍﻭﺗﻮﺯ ﺳﻨﻪﺩﻥ ﺑَﺮﻯ ﺩﻫﺸﺘﻠﻰ ﺑﺮ ﺻﻮﺭﺗﺪﻩ ﻣﺎﺩّﻳﻮﻥ ﻭ ﻃﺒﻴﻌﻴّﻮﻥ ﮔﺒﻰ ﺩﻳﻨﺴﺰﻟﻚ ﻓﻜﺮﻳﻨﻪ ﻗﺎﺭﺷﻰ ﻏﻠﺒﻪ ﭼﺎﻟﻤﺎﺳﻰ ﻭ ﻫﻴﭻ ﺑﺮ ﻣﺤﻜﻤﻪ ﻭ ﺃﻫﻞِ ﻭﻗﻮﻑ ﺩﺧﻰ ﺍﻭﻧﻠﺮﻯ ﺟﺮﺡ ﺍﻳﺪﻩﻣﻪﻣﺴﻴﺪﺭ. ﺇﻥ ﺷﺎﺀ ﺍﻟﻠَّﻪﺑﺮ ﺯﻣﺎﻥ ﺩﻩ، ﺳﺰﯓ ﮔﺒﻰ ﺍﺧﻮّﺕِ ﺇﺳﻠﺎﻣﻴﻪﻧﯔ ﺁﻧﺎﺧﺘﺎﺭﻳﻨﻰ ﺑﻮﻟﺎﻥ ﺫﺍﺗﻠﺮ، ﺑﻮ ﻣﻌﺠﺰﻩِٔ ﻗﺮﺁﻧﻴﻪﻧﯔ ﺟﻠﻮﻩﺳﻨﻰ ﻋﺎﻟﻢِ ﺇﺳﻠﺎﻣﻪ ﺍﻳﺸﻴﺘﺪﻳﺮﻩﺟﻜﺴﯖﺰ
ﺍﻳﻜﻨﺠﻰ ﻭﺳﻴﻠﻪﺳﻰ:ﺁﻟﺘﻤﺶ ﺑﺶ ﺳﻨﻪ ﺃﻭّﻝ ﺟﺎﻣﻊ ﺍﻟﺄﺯﻫﺮﻩ ﮔﻴﺘﻤﻚ ﺍﻳﺴﺘﻪﻳﻮﺭﺩﻡ. ﻋﺎﻟﻢِ ﺇﺳﻠﺎﻣﯔ ﻣﺪﺭﺳﻪﺳﻴﺪﺭ ﺩﻳﻴﻪ، ﺑﻦ ﺩﻩ ﺍﻭ ﻣﺒﺎﺭﻙ ﻣﺪﺭﺳﻪﺩﻩ ﺑﺮ ﺩﺭﺱ ﺁﻟﻤﻐﻪ ﻧﻴّﺖ ﺍﻳﺘﺪﻡ. ﻓﻘﻂ ﻗﺴﻤﺖ ﺍﻭﻟﻤﺎﺩﻯ. ﺟﻨﺎﺏِ ﺣﻖ ﺭﺣﻤﺘﻴﻠﻪ ﺑﺮ ﻓﻜﺮ ﺭﻭﺣﻤﻪ ﻭﻳﺮﺩﻯ ﻛﻪ
ﺟﺎﻣﻊ ﺍﻟﺄﺯﻫﺮ ﺁﻓﺮﻳﻘﺎﺩﻩ ﺑﺮ ﻣﺪﺭﺳﻪِٔ ﻋﻤﻮﻣﻴﻪ ﺍﻭﻟﺪﻳﻐﻰ ﮔﺒﻰ؛ ﺁﺳﻴﺎ، ﺁﻓﺮﻳﻘﺎﺩﻥ ﻧﻪ ﻗﺪﺭ ﺑﻴﻮﻙ ﺍﻳﺴﻪ، ﺩﺍﻫﺎ ﺑﻴﻮﻙ ﺑﺮ ﺩﺍﺭ ﺍﻟﻔﻨﻮﻥ، ﺑﺮ ﺇﺳﻠﺎﻡ ﺍﻭﻧﻮﺭﺳﻴﺘﻪﺳﻰ ﺁﺳﻴﺎﺩﻩ ﻟﺎﺯﻣﺪﺭ. ﺗﺎ ﻛﻪ ﺇﺳﻠﺎﻡ ﻗَﻮﻣﻠﺮﻳﻨﻰ، ﻣﺜﻠﺎ ﻋﺮﺑﺴﺘﺎﻥ، ﻫﻨﺪﺳﺘﺎﻥ، ﺍﻳﺮﺍﻥ، ﻗﺎﻓﻘﺎﺱ، ﺗﻮﺭﻛﺴﺘﺎﻥ، ﻛﺮﺩﺳﺘﺎﻧﺪﻩﻛﻰ ﻣﻠّﺘﻠﺮﻯ، ﻣﻨﻔﻰ ﻋﺮﻗﺠﻴﻠﻖ ﺇﻓﺴﺎﺩ ﺍﻳﺘﻤﻪﺳﻴﻦ. ﺣﻘﻴﻘﻰ، ﻣﺜﺒﺖ ﻭ ﻗﺪﺳﻰ ﻭ ﻋﻤﻮﻣﻰ ﻣﻠّﻴﺖِ ﺣﻘﻴﻘﻴﻪ ﺍﻭﻟﺎﻥ ﺇﺳﻠﺎﻣﻴﺖ ﻣﻠّﻴﺘﻰ ﺍﻳﻠﻪ ﴿ﺍِﻧَّﻤَﺎ ﺍﻟْﻤُﺆْﻣِﻨُﻮﻥَ ﺍِﺧْﻮَﺓٌ﴾ ﻗﺮﺁﻧﯔ ﺑﺮ ﻗﺎﻧﻮﻥِ ﺃﺳﺎﺳﻴﺴﻨﯔ ﺗﺎﻡ ﺇﻧﻜﺸﺎﻓﻨﻪ ﻣﻈﻬﺮ ﺍﻭﻟﺴﻮﻥ. ﻭ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﻓﻨﻮﻧﻰ ﺍﻳﻠﻪ ﻋﻠﻮﻡِ ﺩﻳﻨﻴﻪ ﺑﺮﺑﺮﻳﻠﻪ ﺑﺎﺭﻳﺸﺴﻴﻦ ﻭ ﺁﻭﺭﻭﭘﺎ ﻣﺪﻧﻴﺘﻰ، ﺇﺳﻠﺎﻣﻴﺖ ﺣﻘﺎﺋﻘﻴﻠﻪ ﺗﺎﻡ ﻣﺼﺎﻟﺤﻪ ﺍﻳﺘﺴﻴﻦ. ﻭ ﺁﻧﺎﻃﻮﻟﻴﺪﻩﻛﻰ ﺃﻫﻞِ ﻣﻜﺘﺐ ﻭ ﺃﻫﻞِ ﻣﺪﺭﺳﻪ ﺑﺮﺑﺮﻳﻨﻪ ﻳﺎﺭﺩﻳﻤﺠﻰ ﺍﻭﻟﺎﺭﻕ ﺇﺗّﻔﺎﻕ ﺍﻳﺘﺴﻴﻦ ﺩﻳﻴﻪ ﻭﻟﺎﻳﺎﺕِ ﺷﺮﻗﻴﻪﻧﯔ ﻣﺮﻛﺰﻧﺪﻩ ﻫﻢ ﻫﻨﺪﺳﺘﺎﻥ، ﻫﻢ ﻋﺮﺑﺴﺘﺎﻥ، ﻫﻢ ﺍﻳﺮﺍﻥ، ﻫﻢ ﻗﺎﻓﻘﺎﺱ، ﻫﻢ ﺗﻮﺭﻛﺴﺘﺎﻧﯔ ﺍﻭﺭﺗﻪﺳﻨﺪﻩ ﻣﺪﺭﺳﺔ ﺍﻟﺰﻫﺮﺍ ﻣﻌﻨﺎﺳﻨﺪﻩ، ﺟﺎﻣﻊ ﺍﻟﺄﺯﻫﺮ ﺍُﺳﻠﻮﺑﻨﺪﻩ ﺑﺮ ﺩﺍﺭ ﺍﻟﻔﻨﻮﻥ؛ ﻫﻢ ﻣﻜﺘﺐ، ﻫﻢ ﻣﺪﺭﺳﻪ ﺍﻭﻟﺎﺭﻕ ﺑﺮ ﺍﻭﻧﻮﺭﺳﻴﺘﻪ ﺍﻳﭽﻮﻥ، ﺗﺎﻡ ﺃﻟﻠﻰ ﺑﺶ ﺳﻨﻪﺩﺭ ﺭﺳﺎﻟﻪِٔ ﻧﻮﺭﯓ ﺣﻘﺎﺋﻘﻨﻪ ﭼﺎﻟﻴﺸﺪﻳﻐﻢ ﮔﺒﻰ، ﺍﻭﯕﺎ ﺩﻩ ﭼﺎﻟﻴﺸﻤﺸﻢ
أميرطاغ لاحقهسى-٢
***
وجداﻧﯔ ضياسى علوم دينيه در. عقلڭ نورى فنون مدنيه در. ايكيسنڭ امتزاجيله حقيقت تجلى ايدر. او ايكي جناح ايله طلبه نڭ همّتى پرواز ايدر. افتراق ايتدكلرى وقت برنجيسنده تعصب، ايكنجيسنده حيله شبهه تولد ايدر
مناظرات
İlk yorumu siz yazın