ZİHNİN ÇARKLARI

Kelime (2)

Kelimelerin dizimi anlamların dizimine bağlıdır. Bu da, incelikli bir zekâ ve titizlik gerektiren bir çabayı gerektirir. Diplomat dakikliği ve incelikli ruhun tesirini ister. Kabalık kelimelerin zerafetini öldürür manayı kapatır. Bu yüzden “Namahremler nazar eylemesin” diye […]

ZİHNİN ÇARKLARI

Kelime (1)

“Kuşkusuz en etkili ve evrensel silâh kelimedir” (Nuri Pakdil) Kelimenin tekilliği ile çoğulluğu üretebilme yeteneği vardır. Robert Musil’in, Niteliksiz Adam’ında “Hiçbir sözcük anlamını değiştirmeden iki defa söylenemez.” ifadesi geçiyor. Burada çoğalmanın çeşitlilik, bozulma, gelişme, farklılaşma, […]

ZİHNİN ÇARKLARI

Ben (3)

Bediüzzaman “kimsin?” derken ve cevabını verirken benin ânlardan ve yansıyan yüzlerden ibaret bir kimlik olduğunu hatırlatıyor. Hafızanın kurguladığı bir bütün filmin kahramanı olan bir ben. Bunu bir de tersten denesek: Hatırladığımızın dışında bir an ve […]

ZİHNİN ÇARKLARI

Ben (2)

İki Sanat, iki ayna: Bediüzzaman’ın ikili değerlendirmeleri ben’in farklı yüzlerini belirlemeye yöneliktir: “İ’lem Eyyühel-Aziz! Otuz seneden beri iki tagut ile mücadelem vardır. Biri insandadır, diğeri âlemdedir. Biri ‘Ene’dir, diğeri ‘Tabiat’tır. Birinci tagutu gayr-ı kasdî, gölgevari […]

ZİHNİN ÇARKLARI

Ben (1)

“Ben beni bilmem neyim, dünya nedir, ukba nedir Söyleten kim, söyleyen kim, aşk nedir, sevda nedir Mey nedir, saki nedir, mecnun nedir, leyla nedir Kimse idrak eylemez bu âlem-i eşya nedir” Aşık Şemi “Ben, özü […]

ZİHNİN ÇARKLARI

Algı

Mantık duygudan ayrı düşünülemez çünkü bilinç vardır. Boyut dediğimiz algılarımızla ilgili bir yapıdır. Uzayı kâğıt üzerinde iki boyutlu kabul ederiz; gerisi tamamen yardımcı bakış açıları geliştirme ya da algı biçimleri ile ilgilidir. Derinlik algısı ya […]

ZİHNİN ÇARKLARI

Lezzet

“Dedi, nedir bu hayatta lezzet. Dedi cahiller için yemek ve şehvet, âkiller içinse seyr-ü bedayi” (Amak-ı Hayalde Filibeli Ahmet Hilmi Efendi) Bediüzzaman lezzet alma ile ilgili zamana ait şöyle bir eleştiri ortaya koyuyor: “Fakat bu […]

ZİHNİN ÇARKLARI

Kuvvet

Orwell’in 1984 romanında: “Güç, insanların zihinlerini parçalara ayırıp, sizin seçtiğiniz şekilde tekrar birleştirebilmektir” der. Güç,  kuvvet evrenin ve insanın bütünlüğünü koruyabilmesinin anahtarı görülmektedir. Bunun için, kuvvet parçalı evren ve ilişkilerinin bir araya getirilmesi için gereken […]

ZİHNİN ÇARKLARI

Bilim (2)

Eskilerin çok güzel bir sözü var: “Lâ edrî nısfu’l-ilm.” (Bilmiyorum demek [diyebilmek] ilmin yarısıdır.) Bir diğer müşkülat da bilmekte ve sual sorabilmekte: “Sormaz ki bilsin, sorsa bilirdi. Bilmez ki sorsun, bilse sorardı.” VIII. asır âlimlerinden […]

ZİHNİN ÇARKLARI

Bilim (1)

İki şey vardır ki sonu bulunmaz; ilim ve akıl… Hz. Ali (ra) Bilimin, bilginin, tecrübenin ve öğrenmenin insan çabasına bağımlı olması ile kendini bir sınırlı ve belirsiz evreninde tanımlaması ile gerçekleşebileceği ön görülmektedir. Bunu ifade […]