Geçen gün bir mekânda otururken, güçlü alkış ve ıslık sesleri duydum. Sesler yakındaki meydandan geliyordu. Ben de merakla kalktım ve sesin geldiği yere gittim. 100 kadar kişi bir halka oluşturmuştu. Ortada 4 genç performans sergiliyordu. Gösteriye başlayacak her kişi için alkışlar, ıslıklar havada uçuşuyordu. Bu kadar kalabalık ve coşkulu ses beklentimi yükseltmişti. Halkaya benim gibi sonradan dâhil olanlar da öyle düşünüyor olmalıydı. Ama birkaç dakika izledikten sonra beklediğimi bulamadığımı fark ettim ve ortamdan uzaklaştım. Ben uzaklaşırken sesler yine yükseldi ve geri mi dönsem acaba diye düşündüm. Sonra bu his bana çok tanıdık geldi.
Komedi dizisi seyrederken, aslında hiç de komik bulmadığım bir sahnede, milletin yerlere yatarak kahkaha attığı imajını veren gülme efektini duyduğumda da tam olarak bunu yaşıyordum. Bu durumlarda iki seçenek oluyordu; ya “gerçekten herkes çok eğleniyor ve ben anlamıyordum” ya da “bu işi yapanlar belirli noktalara alkış, kahkaha gibi efektlerle dikkat çekip o noktaların fark edilmesini sağlıyorlardı”.
Nedir bu gülme efektinin izleyici üzerindeki etkisi, diye araştırdığımda kaynaklarda pek de bilimsel araştırma bulamadım. 1950’lerde Douglas’ın kaydettiği gülme sesleriyle başlayıp, 1950-1970 döneminde Amerikan sitcom (situation comedy/durum komedisi) dizilerinin vazgeçilmezi olmuş bu gülme efekti. 1980’lerde Douglas’a rakip olarak yeni gülme kayıtları alınmış ve efektler çeşitlenmiş. Ve günümüzde de hâlâ bu tür efektler kullanılıyor.
Bill Kelley tarafından yapılan bir araştırmada, dönemin en beğenilen iki farklı sitcom dizisine (biri gülme efektli diğeri efektsiz), katılımcıların ne kadar güldüğüne bakmışlar. Sonuçlar; bölüm komikse gülme efektinin izleyenleri daha çok güldürdüğünü, fakat bölüm komik değilse gülme efektinin pek de işe yaramadığını göstermiş. Yine de, araştırmayı yapan profesör, efekt ve kurgu işi iyi yapıldığında, insanlara neyin komik olduğunu göstermenin faydalı olduğunu söylemiş.
Bu araştırmanın orijinal metnini bulamadığım için, anlatırken alıntının alıntısını yapmak zorunda kaldım. Güncel bir çalışma üzerinden konuyu incelemek daha iyi olurdu, bu yüzden sadece bu araştırmaya bakarak net bir bilimsel açıklama yapmak doğru olmayacak. Konuyla ilgili tartışmalarda, bu efektlerin artık eskimiş bir sitcom geleneği olduğunu ve bırakılması gerektiğini söyleyenleri okudum. Onlara göre, nerede neye güleceğine izleyici karar vermeli. Bu yerler başkaları tarafından belirlenip bariz bir şekilde işaret edilmemeli.
Ama hâlinden memnun olanlar da yok değil. Onlar da bu efektin, yalnız başlarına dizi izlerken kendilerini iyi hissettirdiğini, çünkü birileriyle birlikte gülmenin daha keyifli olduğunu belirtmişler.
Siz nasıl düşünüyorsunuz?
İlk yorumu siz yazın